Całkiem niedawno Polskę obiegła informacja, że jednym z pomysłów walki z koronawirusem jest pulsoksymetr, a Ministerstwo Zdrowia ma zaopatrzyć nawet 100 000 pacjentów w te urządzenia. Czym jest pulsoksymetr i jak może on przyczynić się do ochrony naszego zdrowia podczas szalejącej pandemii COVID-19?
Nowoczesny sposób diagnostyki COVID-19?
Pulsoksymetr to niewielkich rozmiarów urządzenie elektroniczne, którego zadaniem jest pomiar saturacji krwi, czyli wysycenia krwi tlenem. Co ważne, pulsoksymetr wykonuje pomiar w sposób zupełnie bezinwazyjny, bezpieczny dla każdego człowieka – także bardzo młodego czy starszego, zdrowego czy też cierpiącego na wiele chorób. Metoda, jaką wykorzystuje to urządzenie, polega na wykorzystaniu związków między promieniowaniem optycznym a ludzkim ciałem. Mianowicie, urządzenie wysyła sygnał (promieniowanie) czerwone i podczerwone, który jest pochłaniany przez krew w ludzkim układzie krwionośnym. Następnie, w zależności od stopnia, w jakim sygnał ten zostanie pochłonięty przez krew, urządzenie oblicza stopień nasycenia krwi tlenem, a dokładniej nasycenie zawartej we krwi hemoglobiny tym najważniejszym dla życia gazem. Dodatkowo pulsoksymetr mierzy także nasz puls.
Pomiaru za pomocą pulsoksymetru dokonuje się poprzez założenie urządzenia na koniec małego palca dłoni. Istnieją też bardziej złożone pulsoksymetry stacjonarne, jednak ich zastosowanie ma miejsce głównie w różnego rodzaju placówkach opieki zdrowotnej. To kolejny plus tego niewielkiego urządzenia elektronicznego – bowiem pulsoksymetru można używać, jak widać, zarówno w warunkach domowych, jak i szpitalnych.
Kto powinien korzystać z pulsoksymetru?
Przede wszystkim pulsoksymetr powstał jako pomoc w nadzorowaniu pacjentów z chorobami układu oddechowego (np. astmą, obturacyjną chorobą płuc) i krwionośnego (w tym np. nadciśnieniem, chorobą wieńcową). Pulsoksymetr może być też wykorzystywany przez sportowców, zwłaszcza wykonujących aktywność na dużej wysokości. Także pacjenci wymagający stałej opieki z uwagi na wielochorobowość nierzadko korzystają z pulsoksymetru. Jednak z uwagi na czasu epidemii COVID-19, która dotyka zwłaszcza układu oddechowego, okazuje się, że to urządzenie również może się bardzo takim pacjentom przydać. COVID-19 nierzadko przebiega z obniżeniem saturacji, czyli stopnia wysycenia hemoglobiny tlenem. Aby zapobiec niedotlenieniu organizmu i/lub monitorować stan swojego zdrowia, układu oddechowego i krwionośnego, a nawet w celach profilaktycznych do wykrywania objawów mogących wskazywać na COVID-19 – można wykorzystywać właśnie to niewielkie i niedrogie urządzenie. To świetne rozwiązanie zwłaszcza dla osób, które przechodzą chorobę wywołaną koronawirusem stosunkowo łagodnie i wymagają tylko opieki domowej, a nie szpitalnej. Dzięki pulsoksymetrowi mogą oni monitorować stan zdrowia i szybko reagować w razie pogorszenia wyników przedstawianych przez pulsoksymetr.
Jak wykonywać pomiar pulsoksymetrem?
Jak wspomniano wcześniej, w użytku prywatnym popularne są pulsoksymetry napalcowe, które zakłada się standardowo na mały palec u dłoni. Jednak czujnik ten można też zakładać na palec stopy czy nawet na małżowinę uszną i skrzydełko nosa – jeśli z jakichś powodów pomiar na palcu dłoni nie jest możliwy. Co ciekawe, pulsoksymetr może być stosowany nawet u noworodków i wówczas czujnik zakłada się na nadgarstek lub stopę. Co ważne – w przypadku pomiarów na palcach nie powinniśmy wykonywać ich na pomalowanych paznokciach. Zaś niezależnie od miejsca zakładania czujnika należy zadbać o to, by nie było ono zimne. Również tatuaż w miejscu zakładania czujnika czy wcześniejsze zabiegi chirurgiczne w okolicy mogą zaburzać dokładność wykonywanych pomiarów.
Jakie są normy wartości podawanych przez pulsoksymetr?
Prawidłowy wynik wskazywany przez urządzenie powinien oscylować wokół 91-98%. Konkretne wartości są zależne od grupy wiekowej, do której dany pacjent należy. W przypadku osób powyżej 70. roku życia prawidłowe wyniki mieszczą się w przedziale 94-98%. Zdrowe osoby dorosłe (18-69 lat) to z kolei wartość pomiędzy 95% a 98%, zaś dzieci (także noworodki) powinny mieć wynik między 91% a 96%. Jeśli mamy do czynienia z wyższymi wartościami, to może być to związane z jednoczesnym prowadzeniem tlenoterapii u pacjenta lub z nieprawidłowym sposobem mierzenia. Z kolei jeśli urządzenie wskazuje nam na wartości niższe, niż podane wyżej normy, to świadczy to o niewydolności oddechowej. Na poziom saturacji mierzonej przez pulsoksymetr i na dokładność urządzenia mogą mieć też wpływ wyników krwi. A konkretniej wartości barwników takich, jak karboksyhemoglobina, bilirubina, methemoglobina.
Pulsoksymetr w terapii koronawirusa
Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało już, że tysiące pacjentów koronawirusem, którzy są bezobjawowi lub łagodnie objawowi, będą mogli skorzystać z pomocy Rządu i otrzymają pulsoksymetry. Dane z tych urządzeń będą stale monitorowane przez specjalnie do tego oddelegowane zespoły i analizowane w celu kontroli zdrowia pacjentów z COVID-19. To bardzo dobre rozwiązanie zwłaszcza dla mniej majętnych osób – bo choć cena pulsyksometru to średnio 150 zł – to wielu chorych bez pomocy Rządu nie mogłoby sobie pozwolić na taki sposób ochrony swojego zdrowia.
Pulsoksymetr to bardzo wygodne, łatwe w użyciu urządzenie elektroniczne, które stało się bardziej popularne w okresie szalejącej pandemii koronawirusa, choć było wykorzystywane w medycynie już dużo wcześniej. Niedotlenienie organizmu może mieć niecharakterystyczne objawy, jak senność, zawroty głowy, duszność i kaszel, uczucie niepokoju czy podwyższone tętno. Dzięki pulsoksymetrowi możemy zmierzyć poziom natlenowania krwi i od razu otrzymać odpowiedź czy mamy do czynienia z niedotleniem. Lekarze i naukowcy wskazują, że u chorych z koronawirusem bez mierzenia saturacji pulsyksometrem można łatwo przeoczyć rozwijającą się hipoksję (niedotlenienie). Dlatego zwłaszcza w przypadku opieki domowej warto zaopatrzyć się w takie urządzenie i odjąć choć jeden czynnik ryzyka rozwoju choroby, czyli nadmierny stres.
Bibliografia:
Ewer AK, Furmston AT, Middleton LJ, Deeks JJ, Daniels JP, Pattison HM, Powell R, Roberts TE, Barton P, Auguste P, Bhoyar A, Thangaratinam S, Tonks AM, Satodia P, Deshpande S, Kumararatne B, Sivakumar S, Mupanemunda R, Khan KS. Pulse oximetry as a screening test for congenital heart defects in newborn infants: a test accuracy study with evaluation of acceptability and cost-effectiveness. Health Technol Assess. 2012;16(2):v-xiii, 1-184.
Jubran A. Pulse oximetry. Crit Care. 2015;19(1):272. Published 2015 Jul 16.
Nitzan M, Romem A, Koppel R. Pulse oximetry: fundamentals and technology update. Med Devices (Auckl). 2014;7:231-239. Published 2014 Jul 8.
